Stoneware terimi bünyenin kayaya benzetilmesinden ileri gelmektedir. En büyük özelliği olarak yeterli derecede sert, çizilmelere karşı dirençli, yoğun ve su geçirmez olmasının yanı sıra topraksı yumuşak renk ve doku etkisine sahip olmasıdır. Pişme renkleri açık griden koyu griye veya devetüyü renginden koyu kahverengiye kadar değişen stoneware çamuru, 1200°C’nin üzerinde olgunlaşmaktadır. Stoneware sırları ise 1200°C ile 1350°C arasında gelişen ve stoneware bünyenin karakterine çok yakın özellikler gösteren kurşunsuz sırlar olarak adlandırılabilmektedir. Yumuşak sırlarda çok belirgin özelliğe sahip iki önemli oksit olan kurşun ve bor stoneware sırlarında bulunmamaktadır. Yüksek derecede gelişen sırlar genellikle düşük derecede gelişen sırlara oranla daha basit karışımlardan oluşmaktadır. Basit hammadde bileşimlerini eritmeye neden olan ve kimyasal olarak daha aktif ve değişken eriticilerden soda, sülyen, borik asit gibi eriticiler yerine toprak alkalilerden ve feldispat bileşiklerinden oluşan basit karışımlar sır reçetesini oluşturabilir. “Bir stoneware sırının ortalama seger formülü [1RO 0.35Al2O3 3.5 SiO2] olarak verilmiştir. Fakat bu oranın dışında sayısız değişimler yapmak mümkündür.” (Fournier, 2000: 317). Yüksek derecede gelişen sırlar genellikle sert, dayanıklı ve asitlere karşı dirençli olma avantajına sahiptirler. Hazırlanan sır reçeteleri bünye ile uyum gösterebilecek karışımlardan oluşturulduğunda ve hatasız bir sır pişirimi sonucunda çatlama ve yüzey bozulmaları gibi hatalardan uzak olurlar. Bu pratik avantajlarının yanı sıra, yüksek pişirim sırları, yoğun, sert yüzeyleri ve yumuşak renk karakteristiği sayesinde oldukça ilgi görmektedir. Yüksek derecelerde bünyedeki metal oksitler sır boyunca yanarak noktalı ve lekeli bir yüzey görünümüne neden olurlar. Bazen de yüzey görünümleri kayaların ve taşların üzerindeki gibi bir doku ve renk özelliğine sahiptir. Bu gibi özellikleri nedeniyle stoneware sırlarının karakterini düşük dereceli sırlarda taklit etmek oldukça zordur. Parlak renk genellikle yüksek dereceli sırların karakteristik özelliği olarak görülmemekle birlikte ancak bakır oksit ve kobalt oksit ile güçlü renkler elde etmek mümkündür, fakat düşük dereceli alkali sırların renklerinin canlılığına hiçbir zaman sahip değillerdir. Genellikle sofra eşyalarının yapımında kullanılan stoneware sırlarının sanatsal çalışmalarda da uygulanabilirliğinin araştırıldığı bu çalışmada, seramik yüzeylere farklı etkiler kazandırabilecek doğal renk ve doku özelliklerine sahip taş matı yüzeylerin elde edilmesi amaçlanmıştır.
The term stoneware comes from the body being likened to rock. Its biggest feature is that it is sufficiently hard, resistant to scratches, dense and waterproof, as well as having an earthy soft color and texture effect. Stoneware clay, whose firing colors range from light gray to dark gray or buff to dark brown, matures above 1200°C. Stoneware glazes, on the other hand, can be named as lead-free glazes that develop between 1200°C and 1350°C and show features very close to the character of the stoneware body. Lead and boron, two important oxides with very distinctive features in soft glazes, are not found in stoneware glazes. Highly developed glazes generally consist of simpler mixtures than low-grade glazes. Simple mixtures consisting of alkaline earth and feldspar compounds can form the glaze recipe, instead of solvents such as soda, sulfuric acid, boric acid, which cause melting of simple raw material compositions and which are more chemically active and variable. “The average seger formula of a stoneware glaze is given as [1RO 0.35Al2O3 3.5 SiO2]. But it is possible to make countless changes outside of this ratio.” (Fournier, 2000: 317). Highly developed glazes generally have the advantage of being hard, durable and resistant to acids. When the prepared glaze recipes are created from mixtures that can be compatible with the body, and as a result of faultless glaze firing, they are free from errors such as cracking and surface deterioration. In addition to these practical advantages, it attracts a lot of attention thanks to its high firing glazes, dense, hard surfaces and soft color characteristics. At high temperatures, the metal oxides in the body burn throughout the glaze, causing a dotted and stained surface appearance. Sometimes the surface appearances have a texture and color feature as on rocks and stones. Because of such features, it is very difficult to imitate the character of stoneware glazes in low grade glazes. Brilliant color is not generally seen as a characteristic feature of high grade glazes, but it is possible to obtain strong colors with copper oxide and cobalt oxide, but they never have the vividness of the colors of low grade alkali glazes. In this study, in which the applicability of stoneware glazes, which are generally used in the production of tableware, in artistic works, it is aimed to obtain stone matte surfaces with natural color and texture properties that can give different effects to ceramic surfaces.
Comments